De SPARK-methode, mede ontwikkeld door onderzoeker Ingrid Staal van GGD Zeeland, is recent door het RIVM erkend als effectieve methode om het gesprek met ouders/opvoeders aan te gaan en opvoed- en opgroeiproblemen vroegtijdig te signaleren. Met deze erkenning is GGD Zeeland klaar voor een effectieve en efficiënte inrichting van het prenataal huisbezoek. Gemeenten zijn namelijk vanaf 1 juli 2022 verplicht een huisbezoek aan zwangeren en gezinnen in kwetsbare situaties – uitgevoerd door de jeugdgezondheidszorg – aan te bieden.

Instrument voor vroegsignaleren

Eén op de vijf kinderen in Nederland heeft een verhoogd risico op opvoed- en opgroeiproblemen. Vaak zijn de factoren die hierop van invloed zijn al voor de geboorte aanwezig. Een van de taken van de jeugdgezondheidszorg is het vroegsignaleren van opvoed- en opgroeiproblemen. Onderzoek toont namelijk aan dat hoe eerder op deze factoren wordt ingespeeld, des te effectiever het resultaat is. Om hieraan bij te dragen hebben Ingrid Staal en collega-onderzoekers de SPARK-methode (Signaleren van Problemen en Analyse van Risico bij opvoeden en ontwikkeling van Kinderen) ontwikkeld, waarna jaren van onderzoek en doorontwikkeling volgden.

SPARK in de praktijk

De SPARK-methode heeft de vorm van een gestructureerd vraaggesprek tussen een professional uit de jeugdgezondheidszorg, zoals bijvoorbeeld een jeugdverpleegkundige of een jeugdarts, en ouders/verzorgers. Het ondersteunt ouders en professionals bij het voeren van gesprekken over de opvoed- en opgroeisituatie van het jonge kind tijdens de afspraken op het consultatiebureau, op school of thuis. De SPARK-methode wordt ingezet op belangrijke overgangsmomenten voor ouder en kind. In Nederland rond de leeftijd van anderhalf en 5 jaar en in Vlaanderen op de leeftijd van 3 jaar. Ouders reageren positief op de methode. Zij voelen zich gehoord en zien het als een informatieve en prettige manier om in gesprek te gaan over het kind. “Wat fijn dat jullie zo uitgebreid stilstaan bij de ontwikkeling en het gedrag van mijn kind!”, is een veel gehoorde reactie.

De SPARK-methode kan daarnaast ook al voor de geboorte toegepast worden, tijdens een prenataal huisbezoek. De methode houdt rekening met diverse aspecten zoals de samenstelling van een gezin, taal-, spraak- en denkontwikkeling en de woon- en leefsituatie van het kind. Met de toepassing van de SPARK-methode worden risico’s vroegtijdig herkend en verschillen in vroegsignalering door professionals verkleind. Ook blijken vervolgacties beter aan te sluiten op de behoefte van ouders èn de mate van risico voor het kind.

Wettenschappelijk onderbouwd

De SPARK-methode is ontwikkeld en uitgebreid wetenschappelijk onderzocht. Hierdoor is de kwaliteit, uitvoerbaarheid en effectiviteit gewaarborgd. Dit zijn belangrijke vereisten voor erkenning door het RIVM. Het praktische deel van het onderzoek heeft veelal plaatsgevonden tijdens de uitvoering van de Zeeuwse jeugdgezondheidszorg. Als GGD Zeeland zijn we daarom trots dat SPARK op Zeeuwse bodem ontwikkeld is en ook door andere jeugdgezondheidszorg organisaties in Nederland en Vlaanderen kan worden geïmplementeerd.